| فردین |
| زمینه فعالیت |
سینما، ورزش |
| تولد |
۱۵ بهمن ۱۳۰۹ |
| مرگ |
۱۸ فروردین ۱۳۷۹
تهران |
| مدفن |
قطعه هنرمندان بهشت زهرا |
| ملیت |
ایرانی |
| پیشه |
بازیگر، کشتی‌گیر |
| سالهای فعالیت |
۱۳۳۸ – ۱۳۶۱ |
| همسر(ها) |
مهری خمارلو |
| فرزندان |
سعید، سیاوش، عاطفه، آمنه |
محمدعلی فردین (زادهٔ ۱۵ بهمن ۱۳۰۹ در تهران – درگذشته ۱۸ فروردین ۱۳۷۹ در تهران)، بازیگر سینما و کشتی‌گیر ایرانی بود.
با دعوت اسماعیل کوشان و نقش آفرینی در فیلم چشمه آب حیات وارد دنیای بازیگری شد، و اولین حضور حرفه‌ای خود را در سینما آغاز کرد، از دیگر فعالیت‌های فردین قبل از عرصه سینما می‌توان به ورزش کشتی اشاره کرد او در قهرمانی کشتی جهان ۱۹۵۴ به مدال نقره دست یافت، وی در بعد از انقلاب اسلامیهمچون بسیاری دیگر از هنرمندان از ادامه فعالیت هنری بازماند و تقریباً خانه نشین شد.
محمد علی فردین در مسابقات جهانی استانبول ۱۹۵۷
فردین از محبوبیت ویژه‌ای از بین دیگر هنرمندان ایرانی در میان توده کثیر مردم ایران برخوردار بود، وی با طبع جوانمردی و خصلت مردانگی که در نقش‌های سینمایی و زندگی شخصی اش به تصویر کشید، شخصیت او را در قلبهای مردم ایران پایدار کرد و به او لقب سلطان قلبها را دادند.[نیازمند منبع]
زندگی‌نامه
محمدعلی فردین ۱۵ بهمن ۱۳۰۹ در تهران و ازخانواده‌ای هنر دوست در محلی بین خیابان شهباز سابق و خیابان ری به اسم ادیب الممالک، کوچه صحت، به دنیا آمد. پدرش علی گل فردین، کارمند اداره تسلیحات و از بازیگران تئاتر، در کنار تقی ظهوری کارهای مولیر را اجرا می‌کرد، محمد علی در خانوادهٔ پدری‌اش دو برادر به نام‌های عباس و ایرج و یک خواهر داشت. او فرزند ارشد خانواده محسوب می‌شد.
دوران ابتدایی را در دبستان ترقی در خیابان شهباز، و دوره متوسطه را در دبیرستان آذر در خیابان شاه‌آباد گذراند و موفق به اخذ دیپلم گردید، در سن ۱۸ سالگی راهی سربازی شد و دو سال در نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی خدمت کرد.
ازدواج
فردین در سن ۱۹ سالگی با دوشیزه مهری خمارلو ازدواج کرد، همسرش از آشنایی و ازدواج با فردین چنین می‌گوید:
فردین دوست برادرم بود، با هم ورزش می‌کردند و موجب آشنایی مختصر من و فردین شد، پیشنهاد ازدواج از طریق برادرم مطرح شد، او بسیار سر به زیر و محجوب بود، او با نوزده سال سن و من هم هفده ساله در همان سال ازدواج کردیم.
فردین تا پایان عمر به همسرش وفادار ماند و حاصل این ازدواج چهار فرزند به نام‌های: سعید، سیاوش، عاطفه و آمنه بود.
دوران ورزشی
در سن شانزده سالگی علی‌رغم مخالفت‌های پدر به شکل حرفه‌ای به ورزش‌هایی چون: فوتبال، ژیمناستیک، شنا و هالتر پرداخت، و با تعییر پی در پی رشته‌های ورزشی سرانجام از دنیای کشتی سردرآورد.
او به باشگاه نیرو و راستی رفت و زیر نظر کیومرث ابوالملوکی به فراگیری فنون کشتی پرداخت ابوالملوکی در مورد فردین می‌گوید: «بسیار باهوش بود. فنون کشتی را به‌راحتی یاد می‌گرفت و راحت‌تر از آن اجرا می‌کرد بیش از آن که از زور بازو و قدرت خود استفاده کند، از هوش و ذکاوت خود بهره می‌برد».
بعدها فردین به باشگاه تهران رفت، در این‌جا بود که با غلامرضا تختی آشنا شد، او در این باشگاه زیر نظر حبیب‌الله بلور به صورت حرفه‌ای کشتی را دنبال کرد وی اولین بار در مسابقات قهرمانی کشور در رشته آزاد در سال ۱۳۳۲ در اصفهان در وزن ششم مدال برنز گرفت و در سال ۱۳۳۳ در انتخابی تیم ملی در وزن ۷۳ کیلو برگزیده شد و راهی تیم ملی گردید و در دومین دوره مسابقات جهانی در سال ۱۹۵۴ میلادی در توکیو به همراه محمود ملاقاسمی، محمدمهدی یعقوبی، ناصر گیوه‌چی، توفیق جهانبخت، عباس زندی، غلامرضا تختی و احمد وفادار اعضای تیم‌ملی را تشکیل دادند و در نهایت در این مسابقات تیم ایران دو مدال طلا در اوزان ۶۷ و ۷۹ کیلوگرم توسط مرحوم توفیق جهانبخت و عباس زندی به دست آمد اما در وزن ۷۳ کیلوگرم محمدعلی فردین با شکست حریفانی از فیلیپین، سوئد، آرژانتین و ژاپن فینالیست شد ولی در مبارزه پایانی مغلوب حریف گرجی از شوروی سابق شد و با مدال نقره به کار خود پایان داد.
همچنین در سال ۱۳۳۶ در قهرمانی کشور در تهران در یک وزن پائین‌تر در وزن پنجم با شکست همه مدعیانش از عنوان قهرمانی را به دست آورد، فردین برای اینکه ثابت کند در رشته فرنگی نیز تبحر دارد در مسابقات قهرمانی کشور در سال ۱۳۳۷ در تهران در وزن ششم بعد از اینکه همه حریفان خود را تا فینال شکست داد در مبارزه نهایی نیز در فینالی تکراری از سد محمد بهادری گذشت و با کسب عنوان قهرمانی در صدر وزن ششمی‌ها قرار گرفت.
وی به دلیل آسیب‌دیدگی و پاره‌ای نامهربانی‌ها مجبور شد با دنیای کشتی خداحافظی کند، محمدعلی فردین از معدود قهرمانانی است که هم در کشتی آزاد و هم در کشتی فرنگی، عنوان قهرمانی ایران را نصیب خود کرد.
افتخارات ورزشی فردین
- ۷۹ کیلوگرم: قهرمانی کشور ۱۳۳۲ اصفهان – برنز
- ۷۳ کیلوگرم: نفر اول انتخابی تیم ملی در سال ۱۳۳۳
- ۷۳ کیلوگرم: مسابقات جهانی ۱۹۵۴ توکیو – نقره
- ۷۳ کیلوگرم: بدون شکست در رقابت‌های تیم به تیم در سوئد
- ۷۳ کیلوگرم: عضو تیم ملی، اعزامی به جشنواره جهانی ۱۹۵۵ ورشو
- ۷۳ کیلوگرم: قهرمانی کشور ۱۳۳۶ تهران – طلا
- ۷۳ کیلوگرم: مسابقات جهانی ۱۹۵۷ استانبول – چهارم
- ۷۹ کیلوگرم: کشتی فرنگی قهرمانی کشور ۱۳۳۷ تهران – طلا
ورود به عرصه سینما
ورود فردین به عرصهٔ سینما اتفاقی بوده در زمستان ۱۳۳۸ او ۲۸ سال داشت زمانی که برای دیدن فیلمی وسترن به سینما رفته بود که به گفته خودش بلیت به او نرسید و گیشه بلیت فروشی بسته شد و او پشت در سینما ماند، در این حین دکتر اسماعیل کوشان که با چهره فردین در عرصه کشتی آشنا بود جلو آمد و وی را به داخل سینما دعوت کرد.
دکتر کوشان به او پیشنهاد بازی در فیلم چشمه آب حیات که سیامک یاسمی آن را کارگردانی می‌کرد را داد و فردین پذیرفت، و بدین ترتیب فردین به عنوان یکی از هنرپیشهٔ‌های اصلی فیلم، اولین نقش حرفه‌ای خود را در سینما بازی کرد.
ایرن بازیگر زن مقابل فردین در فیلم چشمه آب حیات چنین می‌گوید: «یک پلان را بارها و بارها تکرار کردم، چون فردین به دلیل کم‌رویی و خجالت نمی‌توانست آن را بازی کند.» از همان آغاز چنگیز جلیل‌وند به جای او حرف می‌زد و اکثر آوازهایش را ایرج می‌خواند.
بازی درفیلم‌های فردا روشن است و فریاد نیمه شب به کارگردانی ساموئل خاچیکیان نقطه عطف کارنامه هنری اش محسوب می‌شود، آثاری که توانستند عنوان بهترین و پرفروشترین فیلم سال را ازآن خود کنند، فردین با فیلم آقای قرن بیستم به اشتهار رسید؛ و درمیان سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۷ دراوج دوران کاری خود قرار گرفت.
بازی در فیلم گنج قارون
در سال ۱۳۴۴ با بازی در فیلم گنج قارون ساخته سیامک یاسمی شهرت خود را صد چندان کرد، دست‌اندرکاران فیلم گنج قارون گمان می‌کردند که شانسی برای اکران ندارد، به همین دلیل کارگردان فیلم، سیامک یاسمی تمامی بلیط‌های هفتهٔ نخست نمایش فیلم گنج قارون را خرید گنج قارون بر پرده آمد و در هفته اول فروشش اصلاً مناسب نبود، ظاهراً در روزهای اول آن قدر فروشش پایین بود که سینما دار روز چهارم اکران می‌خواستند آن را از پرده بردارند.
سیامک یاسمی با سینماداران صحبت کرد و رضایتشان را برای ادامه اکران فیلم در هفته دوم جلب کرد، شرط سینماداران این بود که اگر فروش فیلم تا پنج شنبه بهتر شد ان را بر پرده نگه دارند. با افتتاحیه ضعیفی که گنج قارون داشت حتی خود یاسمی تصور نمی‌کرد وضعیت ناگهان ۱۸۰درجه تغییر کند، ولی نتیجه وآرونه شد و با استقبال حیرت انگیز مردم از روز پنج شنبه فروش فیلم کمی بهتر شد، جمعه فروش باز بالاتر رفت به طوری که صاحبان فیلم ترغیب شدند نمایش فیلم را ادامه بدهند، در هفته دوم فروش فیلم دو برابر شد کم‌کم نام گنج قارون بر زبانها افتاد و ناگهان صف‌های طولانی گرداگرد سینماهای نمایش دهنده فیلم به وجود آمد.
گنج قارون در سینماهای جنوب شهر با بلیط ارزان قیمت اکران شده بود، ولی تقریباً کل افراد جنوب شهر تهران و شهرستانها بارها و بارها به دیدن فیلم رفتند و گنج قارون به فروشی افسانه‌ای دست یافت. این فیلم در سال ۴۴ حدود ۵/۳ میلیون تومان فروش داشت و قریب ۲ میلیون نفر از این فیلم بازدید کردند و فیلم گنج قارون یکی از پرفروشترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران شد، و به گفته بسیاری از هنرمندان بازار ورشکسته نمایش فیلم ایرانی رونق گرفت فیلم گنج قارون در حقیقت ناجی سینمایی بود که به علت عدم تماشاچی مناسب در ورطه نابودی بود، پس از گنج قارون تعداد تماشا چی سینما برای هر فیلم به تعداد چشمگیری افزایش یافت و در حقیقت شخصیت فردین موجب آشتی مردم با سینمای ایران شد.
بعد از موفقیت چشمگیر گنج قارون فردین بدل به ستاره محبوب و بی رقیب سینمای ایران بدل شد
دیگر آثار سینمایی
فردین درمیان سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۷ در اوج دوران کاری خود قرار گرفت، دراین مدت وی نخستین فیلم سینمایی خود را در کسوت تهیه کننده و کارگردان با نامگرگ‌های گرسنه جلوی دوربین برد. فیلمهای ساحل انتظار به کارگرانی سیامک یاسمیانسان‌ها و مسیر رودخانه را بازی کرد و همچنین چرخ فلک در کنار بیک ایمانوردی و آذر شیوا به کارگردانی صابر رهبر
درهمین دوران بود که فیلم به یاد ماندنی ” سلطان قلبها ” را کارگردانی و در آن نقش آفرینی کرد، که ازآن زمان به بعد به فردین (لقب سلطان قلبها) رادادند، این فیلم در جشنواره سپاس جایزه بهترین فیلم وبهترین بازیگر مرد را به خود اختصاص داد.
در سالهای ۱۳۴۵ و ۱۳۴۷ او به لبنان رفت، سفری که طی آن در دو فیلم سینمایی به نام‌های چون مردی از تهران و طوفان بر فراز پاترا “بازی کرد، یک سال بعد و با اکران آن دو فیلم در ایران و لبنان او به مهم‌ترین پروژه سینمایی زندگی خود دربین‌الملل دعوت شد، فیلمی به نام ” مردانه بکش ” که محصول کشور ایتالیا بود، وی در این فیلم همبازی ستارگانی مشهوری چون: فابیوتستی و اتوره مانی شد.
درسال۱۳۵۰ فردین درفیلم همای سعادت محصول مشترک ایران وهند بازی کرد که در این فیلم با بازی در کنار ستارگان هند بر محبوبیت خود افزود، این فیلم در هندوستان با نام صبح وشام به نمایش درآمد.
بازی فردین در فیلمهای: قصر زرین، سکه شانس، یاقوت سه چشم، کوچه مردها حاصل فعالیت‌های وی در سال ۱۳۴۹ بود. میعادگاه خشم و راز درخت سنجد از جلال مقدم، بابا شمل به کارگردانی علی حاتمی، جبار سرجوخه فراری، جوانمرد، ناجورها، و غزل به کارگردانی مسعود کیمیایی از دیگر آثار وی در اوایل دهه پنجاه محسوب می‌شوند.
محمدعلی فردین درباره نقش‌هایی که در فیلم‌هایی به سبک گنج قارون بازی می‌کرد احساس ناراحتی و یکنواختی می‌کرد و چون دلش می‌خواست در نقشی متفاوت از علی بی‌غم… ظاهر شود اقدام به ساخت فیلم جهنم + من کرد که تمامی آن در کویر تصویر برداری شد، او در این باره گفته‌است: به حدی نقش‌ها برایم تکراری شده بود که در فیلمی به نام جهنم + من که در آن از کافه و آواز خبری نبود بازی کردم، فقط می‌توانستیم یک ساعت و نیم از ساعت‌های روز فیلمبرداری کنیم، در ساعات دیگر به علت گرماامکان فیلمبرداری وجود نداشت.
آخرین فیلم او که پیش ازانقلاب تهیه و کارگردانی آن بر عهده فردین بود بر فراز آسمان‌ها نام داشت که در این فیلم نیز بازی کرد، و فیلم برزخی‌ها به کارگردانی ایرج قادری آخرین وداع وی با سینما بود.
فعالیت‌ها
- همکاری با دکتر مصطفی اسکویی در هنر کده سینما و تئاتر آناهیتا ۱۳۳۷
- صاحب استودیو فرودین فیلم
- ساخت شش مدرسه و چهار مسجد تأسیس مؤسسه‌های خیریه و کمک به نیازمندان
دوران منع از فعالیت هنری
فردین همچون بسیاری دیگر از هنرمندان سر شناس، پس از انقلاب اسلامی بارها به دادگاه انقلاب فراخوانده شد، و بر خلاف علاقه شخصی اش از فعالیت هنری منع و به اجبار فاصله گرفت که بسیار از این بابت اندوهگین بود.
احضار هنرمندان سینما به دادگاه انقلاب
فردین درباره اعتراض به منع از کار شدن او و بسیاری از همکارانش بعد از انقلاب خطاب به نظام جمهوری اسلامی در مصاحبه ویدیویی چنین گفت :
همیشه این سئوال بود که چرا باید بالهای ما قیچی بشه؟!
کار ما کار هنریست کار ذوقیست، یک کسی که بیست و هشت سال سی سال در این قسمت کار هنری و ذوقی کار کرده یک مرتبه بال هاشو بچینند و یا دست و پاشو قطع کنند اونهم در جمهوری اسلامی به نظر من انصاف نیست.
ماها هرکدوم اون تعداد انگشت شماری که در این سینما بودیم در واقع تاریخ سینما هستیم، هیچ‌کس نمیتونه اسم ما رو پاک بکنه، چون در قلب یک یک این مردم نوشته شده اسامی ما و به هر صورت حق داریم که بگیم در این سینما سهمی داشته‌ایم[۶]
و در مراسم سالگرد علی تابش گفته بود:
همه مردم هر روز زندگی می‌کنند تا یک روز بمیرند. ما هر روز می‌میریم تا یک روز زندگی کنیم
او بعد از انقلاب بر خلاف بسیاری از دوستان هنرمندش از ایران نرفت، و سالها در مغازه اش در میدان ونک تهران به فروشِ فرش مشغول بود.[۷]
محمدعلی فردین در سال ۷۷–۷۸ مصاحبه‌ای با رضا کیانیان انجام داد که پس از مرگش در کتابِ ناصر و فردین منتشر شد. همچنین در این کتاب با ناصر ملک‌مطیعی نیز مصاحبه شده‌است.
مرگ
فردین پنج شنبه ۱۸ فروردین ۱۳۷۹ بر اثر ایست قلبی در منزل شخصی اش از دنیا رفت. و صبح روز شنبه از ورزشگاه امجدیه در میان سیل هنرمندان و مردم، با جمعیتی در حدود یکصد هزار نفر، به سمت بهشت زهرا تهران قطعه هنرمندان بدرقه و به خاک سپرده شد.
تیتر روزنامه‌ها پس از فوت فردین از زبان بازیگران سینمای ایران
جمشید مشایخی: دیگر کسی به محبوبیت او نمی‌رسد.
مجید مظفری: نمی‌توانیم نام فردین را از سینمای ایران جدا کنیم.
عزت‌الله انتظامی: فردین محبوب‌تر از همیشه.
ایرج راد: فردین یک پدیده بود. او مَردِ عشق بود و وفادارِ زندگی. آری، بر این مردِ خدا می‌توان گریست.
سینما نیاگارا
تاریخچه
این سینما در سال ۱۳۳۷ با نام نیاگارا و با ۹۶۰ صندلی با شراکت محمدعلی فردین و رحمان گلزار خریداری و تأسیس گردید، بعد از انقلاب بنیاد مستضعفان ۵۰ درصد سهام گلزار را به دست می‌گیرد و نام سینما نیاگارا به سینما جمهوری تبدیل می‌شود، و در مقطعی اداره سینما را علی حاتمی همراه با محمدعلی فردین عهده دار می‌شوند، پس از درگذشت فردین سینما به وراث او می‌رسد و سرانجام در پی تغییر و تحولات، خانواده حاتمی نیمی از سهام سینما را خریداری می‌کنند و شریک خانواده فردین می‌شوند. این سینما در خیابان جمهوری (شاه سابق) از طرف شرق به غرب، نرسیده به خیابان فلسطین (کاخ سابق) تهران قرار دارد.
آتش‌سوزی
بعد از انقلاب این سینما در ساعت ۴ صبح تا ۸ صبح روز ۲۵ آبان سال ۱۳۸۷ دچار آتش‌سوزی شد.[۱۱] که پس از نتایج تحقیقات آتش‌نشانی تهران حاکی از عمدی بودن آتش‌سوزی بود و میزان خسارت‌های وارد شده تا ۳ میلیارد ریال برآورد شد. برخی منابع نیروهای بسیج را عامل این آتش‌سوزی معرفی کردند.
مصادره سهم فردین توسط ستاد اجرایی فرمان امام
سه دانگ این سینما توسط ستاد اجرایی فرمان امام از خانواده محمدعلی فردین بازیگر سینما گرفته، و این سه دانگ طی اطلاعیه‌ای در روز هشتم آبان ماه ۱۳۹۲ این ساختمان تاریخی سینما جمهوری با مساحت ۱۲۹۳/۲۶ متر با قیمت پایه دو میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان با عنوان ساختمان فرهنگی مذهبی به مزایده گذاشته شد.
در آگهی فروش این سینما آمده بود: سه دانگ مشاع از ۶ دانگ ملکیت و سه دانگ منافع سینما به صورت وکالتی واگذار می‌شود، ضمناً منافع سرقفلی واحدهای تجاری جز مورد واگذار نیست. و در این مزایده یک زن به همراه شرکایش در مزایده فروش سه دانگ از مالکیت سینما جمهوری که توسط ستاد اجرایی فرمان امام برگزار شده بود، برنده شد.
فیلم شناسی
کارگردان
- بر فراز آسمان‌ها (۱۳۵۷)
- قرار بزرگ (۱۳۵۴)
- قصه شب (۱۳۵۲)
- جهنم + من (۱۳۵۱)
- قصر زرین (۱۳۴۸)
- سلطان قلبها (۱۳۴۷)
- حاتم طایی (۱۳۴۵)
- گدایان تهران (۱۳۴۵)
- خوشگل خوشگلا (۱۳۴۴)
- عشق و انتقام (۱۳۴۴)
- گرگ‌های گرسنه (۱۳۴۱)
نویسنده
- قصه شب (۱۳۵۲)
- سلطان قلبها (۱۳۴۷)
- حاتم طایی (۱۳۴۵)
- خوشگل خوشگلا (۱۳۴۴)
- عشق و انتقام (۱۳۴۴)
مشاور فیلمنامه
- قرار بزرگ (۱۳۵۴)
بازیگر
- برزخی‌ها (۱۳۶۱)
- بر فراز آسمان‌ها (۱۳۵۷)
- غزل (۱۳۵۵)
- تعصب (۱۳۵۴)
- قرار بزرگ (۱۳۵۴)
- جوانمرد (۱۳۵۳)
- سلام بر عشق (۱۳۵۳)
- شکست ناپذیر (۱۳۵۳)
- مواظب کلات باش (۱۳۵۳)
- ناجورها (۱۳۵۳)
- جبار سرجوخه فراری (۱۳۵۲)
- قصه شب (۱۳۵۲)
- جهنم + من (۱۳۵۱)
- ایوب (۱۳۵۰)
- باباشمل (۱۳۵۰)
- راز درخت سنجد (۱۳۵۰)
- مرد هزار لبخند (۱۳۵۰)
- مردان خشن (۱۳۵۰)
- میعادگاه خشم (۱۳۵۰)
- همای سعادت (۱۳۵۰)
- یک خوشگل و هزار مشکل (۱۳۵۰)
- سکه شانس (۱۳۴۹)
- کوچه مردها (۱۳۴۹)
- مردی از جنوب شهر (۱۳۴۹)
- یاقوت سه چشم (۱۳۴۹)
- بهشت دور نیست (۱۳۴۸)
- دنیای پر امید (۱۳۴۸)
- قصر زرین (۱۳۴۸)
- نعره طوفان (۱۳۴۸)
- خشم کولی (۱۳۴۷)
- سلطان قلبها (۱۳۴۷)
- طوفان بر فراز پاترا (۱۳۴۷)
- مردانه بکش (۱۳۴۷)
- چرخ فلک (۱۳۴۶)
- شکوه جوانمردی (۱۳۴۶)
- توفان نوح (۱۳۴۶)
- امیرارسلان نامدار (۱۳۴۵)
- جهان پهلوان (۱۳۴۵)
- حاتم طائی (۱۳۴۵)
- گدایان تهران (۱۳۴۵)
- مردی از تهران (۱۳۴۵)
- ببر کوهستان (۱۳۴۴)
- خوشگل خوشگلا (۱۳۴۴)
- عشق و انتقام (۱۳۴۴)
- قهرمان قهرمانان (۱۳۴۴)
- گنج قارون (۱۳۴۴)
- مو طلایی شهر ما (۱۳۴۴)
- آقای قرن بیستم (۱۳۴۳)
- انسان‌ها (۱۳۴۳)
- ترانه‌های روستائی (۱۳۴۳)
- جهنم زیر پای من (۱۳۴۳)
- دهکده طلایی (۱۳۴۳)
- مسیر رودخانه (۱۳۴۳)
- زن‌ها فرشته‌اند (۱۳۴۲)
- ساحل انتظار (۱۳۴۲)
- زمین تلخ (۱۳۴۱)
- طلای سفید (۱۳۴۱)
- گرگ‌های گرسنه (۱۳۴۱)
- بیوه‌های خندان (۱۳۴۰)
- دختری فریاد می‌کشد (۱۳۴۰)
- فریاد نیمه شب (۱۳۴۰)
- فردا روشن است (۱۳۳۹)
- چشمه آب حیات (۱۳۳۸)
تهیه‌کننده[ویرایش]
- بر فراز آسمان‌ها (۱۳۵۷)
- قرار بزرگ (۱۳۵۴)
- قصه شب (۱۳۵۲)
- جهنم + من (۱۳۵۱)
- سکه شانس (۱۳۴۹)
- خوشگل خوشگلا (۱۳۴۴)
- گرگ‌های گرسنه (۱۳۴۱)
تدوین
- قرار بزرگ (۱۳۵۴)
جایزه هنری
بهترین بازیگر مرد برای فیلم سلطان قلبها در جشنوارهٔ فیلم سپاس ۱۳۴۸ تهران – ایران
.
